تراشکاری چیست؟

تراشکاری به انگلیسی: (Turning) عبارت است از شکل‌دهی فلزات به روش براده‌برداری با استفاده از ماشین تراشکاری. در این روش از شکل‌دهی فلزات، فلز که عمدتاً به شکل استوانه‌است (البته اشکال دیگر فلز نیز قابل استفاده‌است)، با قدرت و سرعت معین به چرخش درآمده و با حرکت تیغچه‌های تراشکاری بر روی آن، عمل براده‌برداری با عمق و سرعت معین انجام می‌شود.

محور حرکت قطعه می‌تواند خط صاف یا در راستای مجموعه‌ای از منحنی‌ها و زوایا باشد. معمولاً اصطلاح تراشکاری برای توضیح تولید سطح خارجی با عمل تراش به کار برده می‌شود، در حالی که برای تولید سطوح داخلی از واژه بورینگ استفاده می‌شود؛ به همین دلیل، عبارت “تراشکاری و بورینگ” برای خانواده بزرگ‌تری از فرایندها به نام تراشیدن استفاده می‌شود.

تراشکاری می‌تواند به صورت دستی با دستگاه تراش سنتی که نیازمند نظارت دایمی اپراتور می‌باشد، یا با استفاده از دستگاه تراش اتومات انجام شود. امروزه رایج‌ترین دستگاه اتومات CNC(کنترل عددی) می‌باشد. هنگام تراشکاری قسمتی از جسمی نسبتا صلب چرخانده می‌شود و یک ابزار تراش از یک، دو یا سه محور حرکت می‌گذرد تا قطر یا عمق دقیقی ایجاد کند. تراشکاری می‌تواند داخل یا خارج یک استوانه انجام شود تا اجزا لوله‌ای تولید کند.

فرایندهای تراشکاری معمولاً توسط دستگاه تراش انجام می‌شوند که از قدیمی‌ترین ابزارها می‌باشد و دارای چهار نوع مختلف از جمله تراشکاری استوانه‌ای، تراشکاری مخروطی، بازرسی جوش و شیار خارجی می‌باشد. این فرایندها می‌توانند اشکال مختلفی از مواد مانند سیلندر، مخروط، منحنی یا شیاردار تولید کنند. به‌ طور کلی، در تراشکاری از ابزارهای برشی ساده تک‌نقطه‌ای استفاده می‌شود. قطعات تراشکاری دارای مقاطع دایره‌ای شکل از قبیل میله‌های ساده و غیر ساده، میله‌های پیچ شده، پولکها، بوش‌ها و نظائر این‌ها می‌باشد که قطعات اصلی ماشین‌ها و دستگاه‌ها و اسباب‌های فنی را تشکیل می‌دهند. همچنین عده زیادی از ابزارها مانند تیغه فرز، مته‌ها، برقوها، و قلاویزها هم دارای مقاطع گرد هستند. بنابر موارد استعمال خاصی که قطعات تراشکاری باید داشته باشند آن‌ها را از مواد مختلف مثلاً از فولاد، چدن، برنز، برنج، مس، فلزات سبک، چوب و یا مواد مصنوعی و نظائر آن‌ها می سازند. وضع سطح خارجی قطعات تراشکاری می‌تواند متفاوت باشد.

برای بدست آوردن فرم استوانه ایی، قطعه کار را توسط ماشین تراش به دور محور خودش( محور گردش) حرکت می‌دهند. در موقع گردش قطعه کار با ابزار برنده‌ای که مقابل آن بسته شده و برای جدا کردن براده از روی آن است برخود می‌کند. این طریقه عمل براده‌گیری را« چرخ یا تراش کاری » می‌گویند و انجام کار مستلزم چند حرکت متفاوت است.
 

فرایندهای تراشکاری

تراشکاری

این فرایند از ابتدایی‌ترین فرایندهای ماشینکاری می‌باشد که بخش مورد تراشکاری، می‌چرخد درحالی‌ که ابزار برشی تک‌ نقطه موازی با محور چرخش حرکت می‌کند. تراشکاری می‌تواند روی سطح داخلی یا خارجی جسم انجام شود. قطعه مورد تراشکاری عموماً قطعه‌ کاری است که تحت عملیات‌های ریخته‌گری، آهنگری، اکستروژن تولید شده‌است.

تراشکاری مخروطی

بواسطه compound slide و ضمیمه تراشکاری مخروطی با استفاده از یک ضمیمه کپی هیدرولیکی توسط دستگاه CNC با استفاده از ابزار شکل‌دهی برای تراشکارهای اماتور به کار می‌رود.

شیار تراشی

در این فرآیند قلم شیار تراش در راستای شعاع قطعه به آرامی در داخل آن نفوذ می‌کند و شیاری برابر با پهنای قلم بر روی سطح خارجی قطعه استوانه ای ایجاد می‌کند.

پیچ تراشی

برای پیچ تراشی با استفاده از ماشین تراشکاری از رنده‌های پیچ بری استفاده می‌شود. رنده‌های پیچ بری جزئی از رنده‌های فرم بوده و لازم است که فرم لبه برنده آن‌ها با فرم شیار دندانه پیچ مطابقت داشته باشد. حال با استفاده از ابزار مخصوص و استفاده از میلهٔ هادی و استفاده از روش‌های گرداندن قطعه و یا استفاده از ساعت پیچ تراشی؛ پیچ تراشیده می‌شود.

آج زنی

به عمل ایجاد شیارهای منظم و با اشکال مختلف در طول قطعه آج زنی می‌گویند.
 

انواع ماشين های تراش و ساختمان آنها

ماشين تراش كوچک مرغکدار:

اين نوع ماشین تراش برای آموزش و تراش كارهای كوچک مورد استفاده قرار مي گیرد و چون اغلب كارها را بین دو مرغک مي تراشند به همین جهت آنرا ماشین تراش مرغک دار مي گويند. بعلاوه چون از اين ماشین برای آموزش و كارهای كوچک استفاده مي شود اغلب دستگاه انتقال حركت آنها بصورت چرخ تسمه ای ساخته مي شوند. از نظر اندازه، به دو شکل تقسیم مي شوند؛ ماشین تراش كوچک رومیزی و ماشین تراش كوچک پايه دار.

ماشين های تراش ابزارسازی:

اختلاف اين نوع ماشینها با سايرين در اين است كه ماشینهای ابزار سازی دارای دقت بیشتری نسبت به ساير ماشین ها هستند و نیز بعضي از آنها با دستگاههای مخصوص جهت تراشیدن كارهای دقیق تر مجهز مي باشند. وظیفه اصلي آنها تهیه ابزار و شابلن برای كارخانجات تولیدی و ماشینهای تراش تولیدی است. به دلیل استفاده آنها برای كارهای كوچک و بزرگ، معمولاً آنها را به دو صورت رومیزی و پايه دار در دسترس قرار مي دهند. از نوع رومیزی آن برای تراش قطعات كوچک و كوتاه كه دارای قطر كم هستند استفاده مي شود. ماشین تراش پايه دار بصورت يک ماشین تراش دقیق و نسبتاً بزرگ كه دارای سرعتهای مختلف است ساخته شده اند بعلاوه با دستگاه ترمز دقیق برای قطع و كنترل كردن سرعت مجهز مي باشد.

ماشين های تراش معمولی نرم شده:

از اين ماشینها اغلب در كارهای تولیدی استفاده مي گردد زيرا كه قدرت تولیدی آن ها زياد بوده و نیز قدری سنگین تر ساخته مي شوند. از طرفي چون برای انجام كارهای مختلف مورد استفاده قرار مي گیرند بدين جهت دارای مراحل سرعت بیشتر و مي باشد كه برای انجام كارهای بزرگ بسیار مناسب است، و از نظر استحکام بر ساير ماشینها نیز برتری داشته و مي توان برای تولیدهای كم مورد استفاده قرار داد.

ماشين های تراش با قطر كارگيروطول زياد:

اين نوع ماشینها برای تراش كارهايي كه قطر آنها بزرگ و نیز دارای طول زياد هستند مورد استفاده قرار مي گیرند زيرا كه میز آنها بزرگ و ارتفاع محور اصلي ماشین تا روی ريل نسبتا زياد است. در بعضي از ماشینهای تراش كه دارای طول زياد مي باشند برای اينکه بتوان از حداكثر قطر كارگیر استفاده شود، نزديک محور اصلي در قسمت ريل يک قطعه جاگذاری شده است. هنگاميكه لازم باشد مي توان قطعه را از روی ريل جدا كرده و سپس قطعات با قطر زياد را تراشید و نیز برای تراش كارهای مخصوص مورد استفاده قرار مي گیرد. معمولاً اين نوع ماشینها را با دورهای بسیار زياد طراحي نمي كنند و از طرفي استحکام و قدرت برش آنها بسیار زياد است، بدين جهت مي توان با آنها حجم براده بیشتری را در يک زمان معین برداشت.

ماشين تراش پيشانی تراش:

كارهائي كه قطر آنها زياد و طول نسبتاً كمي دارند به وسیله اين ماشینها تراشیده مي شوند. موارد استفاده ديگر آنها در كارخانجات لکوموتیو سازی مخصوص ساخت چرخهای لکوموتیو و نیز برای ساختن چرخ طیار (چرخ لنگر) به كار مي برند.

ماشین تراش عمودی:

همانطوركه از نام آن پیداست اين ماشین بصورت عمودی قرار مي گیرد، دستگاه قلم گیر بصورت منشور چند ضلعي كه مي تواند عمودی در طول حركت خطي داشته باشد. دستگاه سه نظام آن بسیار بزرگ است و بطور عمودی قرار گرفته و دارای حركت دوراني است، كه برای گرفتن كارهای سنگین مي باشد. در سوراخكاری هم از آن استفاده مي كنند. و چون نسبتاً سنگین است معمولاً دارای سرعت های زياد نیست.
 

انواع مختلف جنس ابزار تراشکاری

فولاد ابزار غیرآلیاژی

این نوع فولاد کربنی با کلمه اختصاری (ws)معروف بوده و از ۰/۵ تا ۱/۵ درصد کربن تشکیل شده است. این فولاد سختی خود را تا ۲۵۰ درجه سانتیگراد را حفظ می کند. از این ابزار در تراشکاری فولاد نرم (فولاد های آلیاژی کم کربن) میتوان استفاده نمود. امروزه از این جنس رنده کمترین کاربرد دارد.

فولاد ابزار آلیاژی

این فولادها علاوه بر کربن با فلزات دیگری مانند: کرم، ولفرام ، وانادیوم مولیبدن و کبالت آلیاژ شده اند و به دو بخش تقسیم می شوند. فولادهای کم الیاژ و پرآلیاژ.

• فولاد کم آلیاژ: این نوع فولاد سختی خود را تا ۳۰۰ درجه سانتیگراد حفظ می کند.
• فولاد‌ پرآلیاژ: این نوع فولاد سختی خود را تا ۶۰۰ درجه سانتیگراد حفظ می کند.

فلزات سخت

فلزات سخت را از مخلوط پودر کاربید بعضی از فلزات دیرگداز مانند: کاربید، ولفرام، تیتان ، تانتال، مولیبدن و یا وانادیوم به همراه پودر کبالت به عنوان چسب تولید می‌کند. از ویژگی های مشخص فلزات سخت می‌توان به سختی زیاد و مقاومت زیاد به سایش اشاره کرد. همچنین فلزات سخت تا دمای ۹۰۰ درجه سانتیگراد سختی خود را حفظ می کنند.

فلزات سرامیکی

قسمت عمده سرامیک‌ها را اکسید فلزات، آلومینیوم، سیلیسیم و کرم را به عنوان فلزات سخت و بقیه را مقاومت فلزات سرامیکی در مقابل سایش ۵ تا ۱۰ برابر فلزات سخت است، و تا ۱۲۰۰ درجه سانتیگراد سختی خود را حفظ می کند. این نوع فلز مناسب برای تراشیدن فولادهای سختکاری شده استفاده می کنند.

انواع ماشین های صفحه تراش

ماشین های صفحه تراش را می توان برحسب طول کارگیرشان و همچنین برای تراش کارها از نظر فرم به شرح زیر دسته بندی کرد:

• ماشین صفحه تراش معمولی(کورس کوتاه)
• ماشین صفحه تراش دروازه ای(کورس بلند)
• ماشین صفحه تراش عمودی(کله زنی)
• ماشین صفحه تراش کپی تراش
• ماشین صفحه تراش فرم تراش
• ماشین صفحه تراش معمولی(کورس کوتاه)

امروزه در ساخت کارهای فلزی که مورد نیاز صنایع است، صفحه تراش یکی از ماشین های مفیدی می باشد که برای انواع مختلف کارها با سرعت های متفاوت و قابل تنظیم پیشنهاد و ساخته شده است. ماشین های صفحه تراش را در کارگاه های ابزار سازی و قالبسازی و کارگاه های تعمیراتی کارخانجات مختلف و نیز در کارهای کوچک بکار می برند. کارهایی که با این ماشین می توان انجام داد با سایر ماشین ها تقریباً غیر عملی و یا مقرون بصرفه نیست.

تهیه شده در گروه تولید محتوای فولاد ۲۴

راشکاری

سرپوش – در شغل تراشکاری، به ابزار مهمی نیاز است که یکی از آن ها دستگاه تراش می باشد. در این شغل، فلزات مختلف را با استفاده از ماشین تراشکار، برش می دهند. فرم دهی و شکل دهی به فلزات، یکی از وظایف تراشکار به شمار می رود. امروزه کنترل آن با استفاده از دستگاه های مجهز با استفاده از کامپیوتر صورت می گیرد. البته در بازارها هم چنان می توانید دستگاه های سنتی و قدیمی را تهیه و از آن ها استفاده کنید. یک تراشکار، برای کار با دستگاه های جدید باید از تسلط کافی به دستگاه های تراش سنتی برخوردار باشد. ابزارهای ماشین تراش مورد استفاده در تراشکاری، شامل ماشین سری تراشی، ماشین عمودی، ماشین پیشانی ماشین مرغک دار، می باشد.

تاریخچه ماشین تراش

ماشین­های تراش، ابتدایی­ترین نوع ماشینهای افزار به شمار می­روند که برای نخستین بار در بین قرن ۱۷ و ۱۸ بوجود آمدند و تراشیدن چوب به وسیله درخت به عنوان معمولی­ترین و یا قدیمی­ترین روش تراش می باشد؛ در این روش، شخص باید با قرار دادن دو سر چوب در بین دو درخت و بستن یک طناب به شاخه درخت، آن را در اطراف چوب مورد نظرش بپیچید و شخص دیگری طرف دیگر طناب را بگیرد و با دستش به حرکت درآورد. شخص دوم برای تراشیدن چوب باید در طرف مقابل قرار بگیرد و با استفاده از رنده، این کار را انجام دهد. با گذشت زمان، این روش تکامل یافت.

در سال ۱۷۴۰ میلادی، ماشینِ تراش برای اولین بار در کشور فرانسه ساخته شد. در تراشکاری، فلزات را به وسیله ماشینِ تراش از طریق براده برداری، شکل میدهند و عمل برداشتن براده از روی فلزات را، با به چرخش درآمدن فلز و حرکت تیغه های تعبیه شده بر روی دستگاه تراشکاری انجام می دهند. حرکت دستگاه در تراشکاری با استفاده از دست می باشد.

فردی به نام فری تند در سال ۱۷۹۶ میلادی، موفق به ساخت دستگاهی شد که چرخ دنده ها روی محور، قابلیت تراش انواع پیچ ها را فراهم می کردند. دستگاه دیگری در سال ۱۷۹۶ مجدداً اختراع شد که حرکت محور در این دستگاه با استفاده از پدال، صورت می گرفت. دستگاه تراش دیگری با بدنه ی چوبی و پایه ی آهنی، پس از سال ۱۷۹۶ طراحی شد. به تدریج ، ماشین های بسیار مدرنی اختراع شد. آن ماشینِ تراش، قابلیت تراش انواع پیچ های گوناگون را داشت.

هدف از رشته تراشکاری

رشته تراشکاری به این منظور بوجود آمد تا کارشناسان، برای کار در زمینه ساخت و تولید ماشین آلات و صنایع( کشاورزی، نظامی، ماشین سازی، ابزارسازی، خودروسازی و …) با به کاربردن تکنولوژی مربوط به ابزارسازی، جوشکاری، فرم دادن فلزات، ریخته گری، طرح کارگاه یا کارخانه های تولیدی، آمادگی لازم را پیدا کنند. فارغ التحصیلان رشته تراشکاری، مجوز کار در صنایع گوناگونی را دارند که از آن ها می توان به ماشین سازی، خودروسازی، ابزارسازی، صنایع کشاورزی، طراحی کارگاه و یا کارخانه تولیدی، صنایع هوایی و تسلیحاتی به ساخت و تولید ماشین آلات، نظارت و بهره برداری و اجرای صحیح طرح ها اشاره کرد.

نحوه ی ورود به شغل تراشکاری

افراد علاقه مند به شغل تراشکاری به دو صورت می توانند در این حیطه فعالیت کنند. گروهی از افراد می توانند رشته مرتبط با تراشکاری را در هنرستان انتخاب کنند و مهارت های لازم را یاد بگیرند درحالیکه بعضی دیگر از افراد می توانند تجربه و اموزش های لازم را با کار کردن در کنار استاد کارشان یاد بگیرند. بنابراین افراد می توانند روش اموزش خود را نسبت به موقعیتشان انتخاب کنند.

وظایف و مهارت های شغل تراشکار

* یک تراشکار باید برای انجام فلزکاری از توانایی های لازم برخوردار باشد.

* از دیگر ویژگی های یک تراشکار می توان به توانایی انجام نقشه خوانی و نقشه کشی اشاره کرد.

* توانایی سرویس دهی دستگاه تراش از وظایف یک فارغ التحصیل رشته تراشکاری به شمار می رود.

* تراشکار موظف است که کارهای جوشکاری را انجام دهد.

* وظیفه ی فارغ التحصیل رشته تراشکاری اینست که قطعات را آج بزند.

* یک تراشکار باید از این توانایی برخوردار باشد که به صورت پیشرفته، نقشه کشی کند.

* یکی از مسئولیت های یک تراشکار ماهر، انجام کارهای سخت می باشد.

* یک تراشکار باید قادر به شناسایی مواد باشد.

* فارغ التحصیل رشته تراشکاری باید این مهارت را داشته باشد که با دستگاه های مختلف کار کند.

خصوصیات تراشکار

۱. تجسم فضایی و تمرکز بالایی دارند :

تراشکار باید از قدرت تجسم فضایی و تمرکز بالا برای تبدیل نقشه های دو بعدی به سه بعدی و تراش قطعات مطابق نقشه برخوردار باشد.

۲. سرعت عمل بالایی دارند :

داشتن هماهنگی دست ها و سرعت عمل بالا در کار با ماشین های تراش از لازمه های شغل تراشکاری به شمار میرود .

۳. صبور و دقیق هستند:

یک تراشکار، برای حفظ و بالا بردن دقتش باید صبور باشد تا بتواند قطعات ظریفی را با شمار بالا تولید کند.

افراد مناسب شغل تراشکاری

لازمه ی ورود به هر شغلی، داشتن علاقه و اطلاعات کافی و آشنایی با آن شغل می باشد. افرادی که قصد آشنایی با مشاغل مختلف از جمله تراشکاری را دارند و در این زمینه به تحقیق می پردازند؛ میتوانند به تحصیل در رشته تراشکاری در دوره ی هنرستان بپردازند. به طورکلی افرادی با خصوصیات زیر، می توانند در رشته تراشکاری تحصیل کنند:

> درصورت علاقه مند بودن به کار فنی می توانید وارد حرفه تراشکاری شوید.

> کسانی برای تحصیل در رشته تراشکاری، مناسب هستند که بتواند کارهای سخت انجام دهند و اجسام را جابه جا کنند و از توانایی جسمانی خوب برخوردار باشند.

> افراد در صورت علاقمند بودن به دست ورزی با فلزات می توانند وارد شغل تراشکاری شوند.

> اگر فکر می کنید میتوانید ابزارآلاتی را در عرصه تولید در رشته تراشکاری خلق کنید، می توانید وارد حرفه تراشکاری شوید.  

فرصت های شغلی تراشکاری

فارغ التحصیل رشته تراشکاری، پس از این که دوره اموزشی خود را گذراند؛ مجوز فعالیت در یکی از موارد زیر را دارد:

– تمام کارخانه های خودروسازی

– تولید وسایل خانگی

– کارخانه های ماشین سازی

– تولید ابزار و ماشین آلات کشاورزی

– کارگاه های قالب سازی

– قطعه سازی

– تراشکاری

– فرزکاری

– چرخ دنده تراشی

– سنگ زنی خدماتی

درآمد شغل تراشکاری

افراد علاقمند به کار تراشکاری میتوانند به این حرفه از طریق کارگر نیمه ماهر و کارگر ماهر وارد شوند و در کارگاه براساس قابلیت و توانایی هایشان حاضر شوند. قطعاً میزان حقوق هر فردی در این شغل با فرد دیگری فرق دارد؛ بدین دلیل که وظایف و تجارب هرکس، منحصر به فرد است. از این رو نمیتوان میزان حقوق ثابتی را برای این شغل، اعلام کرد. البته این نکته را در نظر داشته باشید که وزارت کار در هر سال موظف است که پایه حقوقی کارگر را اعلام کند.

محدودیت های شغل تراشکاری

>> در شغل تراشکاری، اگر در هنگام استفاده از دستگاه ها بی احتیاطی و بی دقتی به خرج دهید؛ ممکن است که دچار قطع عضو یا از دست دادن بینایی شوید.

>> در بعضی از کارگاه های تراشکاری، صدای بلند ماشین آلات تراش در دراز مدت ، باعث بروز مشکلاتی همچون اسیب به شنوایی تراشکار میشود.